Aşağıdaki resim Tibet Budizmi’nin tüm okullarında ortaktır ve Buda Maitreya’nın öğretilerini temsil eder. Bu gibi resimler geleneksel olarak manastırların ve eğitim yerlerinin duvarlarına duvar resimleri olarak resmedilmiştir.

Grafik sembolleri (sağ alttan başlayarak):

• Tapınak: Birçok anlam düzeyine sahiptir. Temsil eder:

1. Pratik yapmak için bir yere ihtiyaç var
2. Öğretileri duyma ihtiyacı
3. Üç beynimiz
4. Öğretilerin üç aracı veya seviyesi

• Rahip: Meditasyon yapan kişiyi temsil eder. Rahiptir çünkü etkili bir şekilde pratik yapmak için dünyevi taleplerden izole olmamız gerekir, başka bir deyişle feragat
• Dolambaçlı yol: dengeye ulaşmak için ileri geri. Kolay veya kısa bir yol değil; denge ve dikkat gerektirir
• Çalkantılı nehir: Kendi zihnimiz ve huzursuz duyular, düşünceler, donukluk, bunların hepsi dikkatimizi oradan oraya savuruyor

Dokuz Zihinsel Durum

1. Yerleştirme veya Zihni Düzeltme

Grafikte, rahibin bir fil ve bir maymunu kovaladığını görüyoruz. Bunlar şunları sembolize ediyor:

• Gri maymun: huzursuz zihnimiz
• Gri fil: zihnin donukluğu veya ağırlığı

Rahibin taşıdığı nesneler şunları temsil ediyor:

• Balta / kanca: “net anlayış” veya uyanıklık. Dikkat: dikkat dağıtıcı şeylerin ortaya çıkışını tespit eder.
• İp: farkındalık; yaptığımız şeyin sürekli farkında olma. Konsantrasyonun zihinsel odaklanmasını gözetir.

Dikkatimiz üzerinde henüz bir kontrol kuramadık, dolayısıyla zihin istediği yere gidebilir.

Bu aşamada, görselleştirmeyi uyandırmaya başlarız, ancak onu kalıcı hale getiremeyiz. Dikkatimiz dağılmış ve dikkati dağılmıştır. Dikkatimizi yönlendirme yeteneğimiz çok zayıftır ve görselleştirmeyi ancak meditasyon nesnemizden başka bir şey tarafından dikkatimiz dağılmadan önce kısa bir süre sürdürebiliriz. Bu aşamada, dikkatin neredeyse hiç sürekliliği yoktur ve pratik yaptığımızı bile çabucak unuturuz ve bunun yerine rüya görmeye (“kavramsallaştırma”) dalarız.

Uygulamaya başlamadan önce, genellikle zihnimizin nispeten “normal” olduğu ve faaliyetleri üzerinde yeterli kontrole sahip olduğumuz fikrine sahip oluruz. Samimi öz-gözlem, bunun böyle olmadığının farkına varmamızı sağlar. Aynı şekilde, meditasyon yapmaya başlama çabası, bir şekilde meditasyonun zihni daha da kötüleştirdiği izlenimine yol açar. Durum böyle değildir. Aslında, bu uygulama seviyesinde, zihnimizin gerçek durumunun ne kadar kötü olduğunu görmeye başlıyoruz.

Bu noktada ihtiyacımız olan şey, dikkatimizi kontrol altına almak için muazzam bir çabadır; bu çaba, şiddetli ateşle sembolize edilir.

2. Sürekli Yerleştirme veya Bir Süre Süreklilik ile Sabitleme

Rahip hala hayvanları güvence altına almamış, ancak fil ve maymun küçük bir beyaz leke gösteriyor. Bu, dikkatimizi istediğimiz gibi yönlendirme çabamızda bir miktar ilerleme olduğunu gösteriyor.

Görüntüyü kısa bir süre tutabiliyoruz, ancak dikkat dağıtma süreleri konsantrasyon sürelerinden daha uzun. Konsantrasyon nesnesine odaklandığımızdan daha çok rüya görmeye dalıyoruz.

3. Yama benzeri yerleşim

Keşişin şimdi filin boynunda bir ip var. Bu, farkındalığın ve uyanıklığın daha aktif hale geldiğini gösteriyor.

Şimdi görselleştirmemiz biraz daha tutarlı; dikkatimiz hala dağılıyor, ancak artık dikkat dağıtan şeylerden daha çok dikkat nesnesinin farkındayız. Dikkat dağıtma dönemleri artık bilinçli dikkat dönemlerinden daha kısa. Hala odaklanmakta zorlanıyoruz ve dikkati sürekli olarak nesneye geri veriyoruz; bu yüzden buna “yama benzeri” deniyor, kumaş üzerindeki yamalar gibi. Bu seviyeyi tamamen fethetmek için daha fazla farkındalığa ihtiyacımız var: öz-gözlem. Meditasyonda veya başka bir aktivitede olsun, ne yaptığımızın her zaman bilinçli olarak farkında olma yeteneğini geliştirmemiz gerekiyor.

4. Yakın Yerleştirme veya İyi Sabitleme

Filin sırtındaki tavşan, doğru yaptığımızı hissetmeye başladığımızda pratiğimizi istila eden bir tembellik biçimini sembolize eder. Aniden tembelleşme tehlikesiyle karşı karşıya kalırız ve dikkati yönlendirme çabalarımız azalabilir.

Artık görselleştirmeyi asla gözden kaybetmeyiz. Bu aşamada pratik yaptığımızı asla unutmayız. Dikkat dağıtıcı şeyler hala ortaya çıkar ancak artık dikkatimizi dağıtamaz. Böylece hayvanların daha beyaz hale geldiğini görürüz: zihin dengeleniyor. Aynı şekilde, konsantrasyon ve yönlendirilmiş dikkat daha doğal hale geldikçe ham çabamız da rahatlar. Bu, ateşin küçülmesiyle sembolize edilir.

Dikkat dağıtıcı şeyler artık sorun değil. Şimdi yeni bir engel beliriyor: heyecan veya rehavet (donukluk) tehlikesi. Görselleştirmenin istikrarıyla birlikte “yaptığımız” veya Samadhi’ye ulaştığımız heyecanı geliyor. Sonra dikkatimizi “gevşetiyoruz” ve “başardığımızı” hissediyoruz. Bu, farkındalığımızın gevşemesine ve dikkatimizin donuklaşmasına neden oluyor. Buna “aşırı gevşeklik” denir. Bunu engellemek için uyanıklığımızı güçlendirmemiz ve farkındalığımızı daha da keskinleştirmemiz gerekir. Başka bir deyişle, bundan sonra görselleştirme kolayca sürdürülür ve odak noktamız NE görselleştirdiğimizden NASIL dikkat ettiğimize kayar.

5. Bastırmak veya Disiplin Altına Almak

Daha fazla dikkat (nasıl gözlemlediğimizi gözlemleme) uygulayarak, dördüncü durumun kaba donukluğunun üstesinden geliriz ve böylece beşinci durumu kurarız. Burada görselleştirmeyi asla gözden kaçırmayız ve dikkatimiz keskin ve odaklanmıştır. Dikkat dağıtıcı şeyler yine ortaya çıkar ancak bizi görselleştirmeden uzaklaştıramaz. Ancak şimdi, heyecan yine bir tehdit oluşturur. Büyük veya daha belirgin gevşeklik dördüncü durumda fethedildi, bu yüzden şimdi dikkat tembelliğinin daha ince biçimlerini ve heyecanın daha ince biçimlerini arıyoruz.

6. Yatıştırıcı veya Barışçıl Olmak

Burada iki temel engel, ince heyecan ve ince gevşekliktir. İlerlemek için, sadece uyanıklık yoluyla bunları daha hızlı ele almamız gerekir.

7. Tamamen Yatıştırıcı veya Çok Yatıştırıcı Hale Gelmek

Şimdi heyecan ve gevşeklik çok incelikli. Ancak uyanıklık o kadar güçlü ki bu engeller ortaya çıktığı anda doğal olarak onu uygulamaya koyuyoruz. Heyecan ve donukluk artık bizi alt edemez, ancak yine de onları ezmemiz gerekir.

8. Tek Noktaya Odaklanmak

Dikkat keskin ve nettir, farkındalık ve uyanıklık çok güçlüdür, bu nedenle ne heyecan ne de gevşeklik ortaya çıkabilir. Yine de, konsantre olmak için çaba hala gereklidir. Dokuzuncu duruma ilerlemek için, sadece daha fazla pratik yapmamız ve sekizinci duruma aşina olmamız gerekir.

9. Sabit Emilim veya Meditatif Denge

Fil artık meditasyon yapanın yanında huzur içinde dinleniyor: zihin evcilleştirildi. Bu, egonun ortadan kaldırıldığı anlamına gelmez; sadece zihnin doğal haline yerleştiği anlamına gelir. Bu aydınlanma değildir: sadece gerçeğe dair içgörünün edinilebileceği bir temeldir.

Artık konsantrasyon çabası gerekmiyor. Konsantrasyon artık kurulmuş ve huzurlu. Ek aşamaları geliştirmek için daha fazla pratik ve anlayış gerekiyor.

Doğrusu, bu hala “insan arzu düzlemine” göre “yaklaşık bir dinginlik” seviyesidir. Başka bir deyişle, ilerlemek için, kişinin İnisiyasyona girmesi gerekir.

Shamatha’nın Daha Yüksek Seviyeleri

Dokuzuncu haldeki meditasyon yapanın ortaya çıkardığı şey dört renkli bir gökkuşağı köprüsüdür: bunlar Form Düzeyi’nin (Yetzirah) dört seviyesine ve Formsuz Düzey’in (Briah) Dört Seviyesine ve bunlarda geliştirilen meditatif konsantrasyon seviyelerine karşılık gelir.